حد ضرر در بورس چیست؟ معرفی استاپ لاس و کاربرد آن در معامله سهام

هنگام تصمیم‌گیری درباره خرید یا عدم خرید یک سهام باید موارد زیادی را در نظر گرفت. تعیین نقطه توقف ضرر که با عنوان حد ضرر (Stop Loss) شناخته می‌شود، یکی از این عوامل مهم است. در صورت استفاده صحیح از استاپ لاس می‌توان از زیان‌های گسترده پیشگیری کرد. تقریباً همه معامله‌گران بازار بورس با هر سطحی می‌توانند از این ابزار بهره‌مند شوند.

دستور حد ضرر چیست؟

دستور حد ضرر سفارشی است که توسط یک کارگزار برای خرید یا فروش سهام خاصی پس از رسیدن قیمت آن به یک حد خاص تعیین می‌شود. استاپ لاس برای محدود کردن ضرر سرمایه‌گذار در موقعیت‌های امنیتی طراحی شده است. به عنوان مثال، تعیین استاپ لاس برای 10% پایین‌تر از قیمت خریداری شده سهام، ضرر شما را تا 10% محدود می‌کند. فرض کنید شما فقط سهام مایکروسافت (MSFT) را با قیمت 20 دلار خریداری کرده‌اید. بلافاصله پس از خرید سهام، شما دستور استاپ لاس را با قیمت 18 دلار وارد سیستم می‌کنید. اگر سهام به زیر 18 دلار سقوط کند، سهام شما به قیمت روز بازار به فروش می‌رسد. البته لازم به ذکر است دستور حد ضرر در پلتفرم‌ کارگزاری‌های خارجی وجود دارد و سرمایه‌گذاران در زمان خرید سهام آن را فعال می‌کنند. اما این امکان در پلتفرم‌های بورس ایران وجود ندارد. درنتیجه برای تعیین استاپ لاس در بورس ایران باید به صورت دستی عمل کنید. بهتر است جدولی تهیه کنید و استاپ لاس خود را در آن یادداشت کنید. هر زمان به رقم درج شده در این جدول رسیدید، سهام خود را بفروشید. سفارشات حد توقف نیز مشابه سفارشات حد ضرر هستند. با این حال، همان‌‎طور که از نام آن‌ها مشخص است، در قیمت آن‌ها محدودیت وجود دارد. در دستور حد توقف، دو قیمت مشخص می‌شود: قیمت توقف، که سفارش را تبدیل به سفارش فروش می‌کند و حد قیمت. حد قیمت یعنی به جای اینکه سفارش تبدیل به سفارش فروش در بازار شود، به یک سفارش محدود تبدیل می‌شود که فقط با حداکثر قیمت، یا بهترین قیمت ممکن اجرا می‌شود.

مزایای دستور حد ضرر

مهم‌ترین مزیت دستور حد ضرر در بورس این است که هیچ هزینه‌ای برای معامله‌گر ندارد. همان‌طور که گفته شد در پلتفرم‌های خارجی این ابزار هنگام انجام سفارش در دسترس کاربران است. معامله‌گران هنگام خرید سهام، دستور استاپ لاس را نیز ثبت می‌کنند. تنها هزینه این کار، کارمزدی است که به صورت منظم و فقط پس از رسیدن قیمت به استاپ لاس و فروش سهام باید پرداخت شود. مزیت دیگر حد ضرر حذف هیجانات انسانی در روند تصمیم‌گیری است. بسیاری از افراد «عاشق» سهام خود می‌شوند! این افراد باور دارند که اگر فرصت دیگری به سهام بدهند، می‌تواند ضرر خود را جبران کند. اما در واقعیت، این تأخیر فقط باعث افزایش زیان سرمایه‌گذار می‌شود. مهم نیست چه استراتژی برای سهامداری خود انتخاب کرده‌اید، باید بتوانید به راحتی علت حفظ سهام خود را تشخیص دهید. معیارهای سرمایه‌گذاری برای فردی که استراتژی بلندمدت یا سرمایه‌گذاری رشد را برای خود انتخاب کرده، با کسی که فعال است و به دنبال استراتژی کوتاه‌مدت یا میان‌مدت است متفاوت است. مهم نیست استراتژی شما از چه نوعی است. استراتژی فقط زمانی به سودآوری منجر می‌شود که به آن پایبند باشید. بنابراین اگر استراتژی شما خرید سهام و حفظ آن تا مدت زمان طولانی باشد (سرمایه‌گذاری رشد)، دستور حد ضرر فایده‌ای برایتان نخواهد داشت. درنهایت، اگر می‌خواهید یک سرمایه‌گذار موفق باشید، باید به استراتژی خود اطمینان داشته باشید. معنای این حرف آن است که هرطور شده به برنامه معاملاتی خود ادامه دهید. مزیت دستور حد ضرر این است که می‌تواند به شما در ادامه مسیر کمک کند و از قضاوت‌های هیجانی در شرایط بحرانی جلوگیری کند.

استاپ لاس راهی برای حفظ سود شما در بورس

به طور ستنی استاپ لاس در معاملات به عنوان راهی برای جلوگیری از ضرر در نظر گرفته می‌شود. با این حال، یکی دیگر از کاربردهای این ابزار حفظ سود است. در این حالت، در بعضی موارد دستور استاپ لاس با عنوان «حد ضرر متحرک» معرفی می‌شود. حد مضرر متحرک، دستور استاپ لاس را زیر قیمت فعلی بازار (نه قیمتی که سهام را خریده‌ایم) تعیین می‌کند. با تغییر قیمت سهام و نوسانات بازار، قیمت تعیین شده به عنوان حد ضرر نیز تعدیل می‌شود. فراموش نکنید وقتی قیمت سهام شما بالا می‌رود، سود شما واقعی نیست. به عبارت دیگر، تا زمانی که سهام خود را نفروشید هیچ پولی به دارایی شما اضافه نمی‌شود. استفاده از حد ضرر باعث می‌شود سود خود را از حالت بالقوه به حالت بالفعل تبدیل کنید. ضمن آنکه حداقل مقداری از سود محقق شده خود را ذخیره می‌کنید. به عنوان مثال، فرض کنید شما سهام شرکت مایکروسافت را خریده‌اید و استاپ لاس خود را 10% زیر قیمت فعلی آن تعیین کرده‌اید. سپس قیمت سهام در عرض یک ماه، رشد کرده و به 30 دلار می‌رسد. حد ضرر تعیین شده شما برای این سهم می‌تواند 27 دلار به ازای هر سهم باشد (27 = (30 × 10%) – 30). از آنجا که 27 دلار کمترین قیمتی است که برای فروش سهام خود انتخاب کرده‌اید، حتی اگر سهام به شدت افت کند  نیز دچار ضرر نخواهید شد.

معایب دستور حد ضرر

سیستمی که برای دستور استاپ لاس در پلتفرم‌های خارجی تعیین شده معایبی نیز دارد. هرچند در آن سیستم دیگر نیازی به رصد روزانه قیمت سهام خود ندارید و به راحتی، حتی در تعطیلات نیز می‌توانید از اجرای قانون حد ضرر خود مطمئن باشید. با این حال ایراد اصلی این است که حتی نوسان‌های کوتاه‌مدت روزانه نیز می‌توانند دستور حد ضرر را فعال کنند. در این شرایط، بهتر است به سابقه نوسانات سهام مورد نظر دقت شود. به عنوان مثال، تنظیم استاپ لاس 5% در بورس برای سهامی که سابقه نوسان 10% یا بیشتر در هفته را دارد، استراتژی عاقلانه‌ای نیست. به احتمال زیاد با این کار، به دلیل پرداخت کارمزد معامله سهام با رسیدن به استاپ لاس دچار زیان خواهید شد. در ایران که امکان تنظیم این دستور در پلتفرم‌ کارگزاری‌ها وجود ندارد، کار کمی پیچیده‌تر است. شما باید هر روز وضعیت سهام خود را کنترل کنید. البته فراموش نکنید که حتماً باید حد ضرر تعیین شده را جایی ثبت کنید، به ذهن سپردن اعداد کار را برای شما دشوار خواهد کرد. اگر قصد دارید از حد ضرر متحرک استفاده کنید نیز بهتر است یک جدول، مانند جدول زیر برای خود تهیه کنید و هر روز قیمت سهام خود را با حد ضرر ثبت شده در این جدول مقایسه کنید. به محض افت سهام تا استاپ لاس مشخص شده، مانند دستگاه عمل کرده و سهام خود را بفروشید. فراموش نکنید، استفاده از استاپ لاس فقط زمانی مفید خواهد بود که احساسات و هیجانات خود را کنار بگذارید و فقط دستور را اجرا کنید.

بررسی یک مثال

به عنوان مثال در تاریخ 26 اسفند 98 سهام اخابر (مخابرات ایران) را خریده‌ایم. حد ضرر خود را به میزان 10% تعیین می‌کنیم. سپس 10% قیمت خرید خود را محاسبه کرده (5794)، از قیمت فعلی کم، و عدد به دست آمده را در جدول یادداشت می‌کنیم. سهام ما به طور مداوم افزایش قیمت می‌دهد. متناسب با افزایش قیمت سهام، ما نیز استاپ لاس خود را افزایش می‌دهیم. به عنوان مثال، در تاریخ 16 فروردین 1399 قیمت سهام به 7804 می‌رسد، 10% آن را محاسبه کرده (7023) و از قیمت فعلی کم می‌کنیم و استاپ لاس به دست آمده را در جدول می‌نویسیم. این بدان معناست که با رسیدن قیمت سهام به مقدار به دست آمده، باید آن را بفروشیم. در تاریخ 31 اردیبهشت 99، حد ضرر سهام خود را 15012 تعیین کرده‌ایم. پس از این تاریخ، قیمت سهام افت می‌کند و در تاریخ 7 خرداد 99 از استاپ لاس تعیین شده توسط ما عبور می‌کند. در این روز باید سهام خود را بفروشیم و از بازار خارج شویم. توجه کنید که استاپ لاس تعیین شده به درجه ریسک‌پذیری ما، سابقه نوسانات سهام مورد نظر و استراتژی معاملاتی که انتخاب کرده‌ایم، بستگی دارد. اما استفاده از این ابزار تنها زمانی مفید خواهد بود که حتماً به آن عمل کنیم. به عبارت دیگر، با عبور قیمت سهام از حد ضرر تعیین شده حتماً آن را بفروشیم.

کلام آخر

استاپ لاس یکی از ساده‌ترین ابزارهای معامله در بورس است. با این حال، بسیاری از سرمایه‌گذاران از اهمیت آن غافل هستند. تقریباً تمام سرمایه‌گذاران و با هر نوع استراتژی معاملاتی می‌توانند از این ابزار استفاده کنند. ممکن است هدف شما برای استفاده از دستور حد ضرر جلوگیری از ضرر بیشتر یا ذخیره سود به دست آمده باشد. آکادمی دکتر ژند بسته‌های متنوع آموزش بورس خود را در اختیار علاقه‌مندان قرار داده است.  پکیج پرایس اکشن آکادمی دکتر ژند، با آموزش حد ضرر به زبان ساده و قابل‌فهم باعث می‌شود از سایر منابع آموزشی بی‌نیاز شوید. این ابزار در کنار سایر ابزارهای مورد نیاز برای انجام یک معامله موفق در بورس، به شما کمک می‌کند تا معاملات موفق‌تری داشته باشید. جهت کسب اطلاعات بیشتر و تهیه این بسته آموزشی اینجا کلیک کنید.