الگوهای کلاسیک معروف که هر سرمایه‌گذار باید بشناسد

الگوهای زیادی در تحلیل تکنیکال وجود دارند که شناخت آن‌ها می‌تواند کمک زیادی به تحلیل و انجام معاملات بهتر کند. هفت الگوی کلاسیک در بازارهای سرمایه شناسایی شده که به دلیل استفاده زیاد کاربران از آن‌ها، اعتبار بالایی دارند. این الگوها در بازار سرمایه به‌راحتی قابل‌تشخیص هستند، ولی شناخت درست و صحیح الگوهای کلاسیک معروف بسیار مهم است. شناخت الگوهای قیمتی یکی از اولین مفاهیمی است، که معامله گران فنی از همان ابتدای شروع به کار در بازار سهام با آن مأنوس می‌شوند. الگوهای نموداری، بخش مهمی از تحلیل تکنیکال کلاسیک هستند و معامله‌گرانی که با استفاده از نمودار به خرید و فروش سهام می‌پردازند، باید با این الگوها آشنایی داشته باشند. یکی از بارزترین ویژگی‌های ابزار تحلیل تکنیکال، قابلیت تکرارپذیری آن‌هاست، به گونه‌ای که به راحتی می‌توان در هر نمودار و هر تایم فریم، آن‌ها را مشاهده نمود. الگوهای قیمتی می‌توانند به عنوان سیگنالی برای ورود، ابزار تایید و یا به منظور پیش‌بینی جهت و میزان تحرکات قیمتی بازار، مورد استفاده قرار گیرند.

بررسی الگوهای کلاسیک معروف

۱- الگوی سر و شانه

این الگو یکی از الگوهای برگشتی کلاسیک به‌حساب می‌آید و تقریباً می‌توان گفت محبوب‌ترین و معتبرترین الگوی نموداری بازگشتی در تحلیل تکنیکال است، که کارایی آن به مرور زمان و در شرایط مختلفی اثبات‌شده است. تشکیل این الگو می‌تواند موجب وقوع یک نقطه‌ی عطف خیلی مهم یا یک اصلاح قیمت کوتاه‌مدت و معمولی باشد.

بر اساس نمودار، الگوی سر و شانه کلاسیک یک سیگنال نزولی و سر و شانه معکوس نشانه‌ای از احتمال وقوع روند صعودی است. به لحاظ هندسی، الگوی سر و شانه کلاسیک از شکل‌گیری سه قله به صورت متوالی تشکیل می‌شود که، دومین قله (سر) نسبت به سایرین (شانه‌ها) بلندتر بوده و درنهایت طرحی شبیه به سر و شانه‌های انسان در نمودار به وجود می‌آید. این الگو معمولاً پس از یک‌روند قوی رخ می‌دهد و برحسب شرایط بازار، می‌تواند نشانه‌ای از تغییر تمایلات جمعی و پتانسیل یک بازگشت قیمتی قریب‌الوقوع باشد. هدف قیمتی این الگو، حداقل به اندازه‌ی فاصله‌ی قله‌ی دوم تا خط گردن است.

۲- سقف دوقلو

الگوی سقف دوقلو یکی از پرتکرارترین الگوهای کلاسیک معروف و بازگشتی نموداری است. به همین جهت باید در مواقع خاص یا به همراه سایر ابزارهای تحلیلی استفاده شود تا خطاهای احتمالی آن تا حد زیادی کاهش یابد. بهترین عملکرد این الگو، پس از حرکات شدید و طولانی‌مدت قیمت است. سقف دوقلو یک سیگنال نزولی و الگوی کف دوقلو نشانه‌ای از احتمال صعود بازار است. از لحاظ نموداری این الگو نشان‌دهنده‌ی دو بار تلاش نافرجام قیمت برای ادامه‌ی حرکت اصلی است که در نهایت با تشکیل آن انتظار می‌رود روند غالب تغییر یافته و بازار در جهت دیگری به مسیر خود ادامه دهد.

الگوی کف دوقلو از لحاظ تئوریک نشان‌دهنده‌ی این است که پس از یک روند قوی نزولی، سرانجام خریداران با غلبه بر فروشندگان توانسته‌اند روند بازار را به صعودی تغییر دهند. اولین فاز افزایشی پس از یک‌روند نزولی قوی رخ می‌دهد و در نهایت با تسلط دوباره‌ی فروشندگان، بازار افت می‌کند.

۳- سقف سه‌قلو

این الگو نیز همانند الگوی سقف دوقلو از الگوهای کلاسیک معرف و یک الگوی برگشتی بوده و فقط به‌جای دوقلو به سه‌قلو تبدیل می‌شود. به بیان دیگر به‌جای دو سقف یا کف به سه سقف یا کف تبدیل می‌شود. درصورتی که الگوی دوقلو در شکست سطوح قیمتی ناتوان باشد و فعل و انفعلات میان خریداران و فروشندگان دوباره به همان صورت تکرار شوند، الگوی نموداری مشاهده شده را کف و سقف سه‌قلو می‌نامند. معمولاً تشکیل این الگو در نمودار، نشانه‌ی بالقوه‌ای از احتمال تغییر روند بازار است. از آنجا که این الگو در ابتدا کف و سقف دوقلو بوده است، پس از لحاظ روانشناسی و خواص تکنیکالی شباهت بسیاری به آن داشته و الگوی بازگشتی محسوب می‌شود. فلسفه روانی این الگو، گویای سه بار تلاش ناموفق گروهی از معامله‌گران در راستای ادامه‌ی روند غالب بازار است. از آنجا که تشکیل الگوی سه‌قلو زمان بیشتری طول می‌کشد، می‌توان استنباط کرد که سیگنال قدرتمندتری صادر کرده و در نتیجه قیمت در جهت شکست الگو، حرکت بیشتری داشته باشد.

به عنوان مثال، در الگوی کف سه‌قلو، پس از اینکه فروشندگان ناتوانی قیمت در شکست قله‌ی اول را مشاهده کنند، به این نتیجه می‌رسند که توان صعودی بازار کاملاً تخلیه شده و باید منتظر ادامه‌ی روند نزولی باشند. اما در ادامه و با رسیدن به سطح حمایتی، دوباره خریداران با ورود پول هوشمند به بازار موجب افزایش قیمت‌ها می‌شوند. اما این بار در آستانه‌ی مقاومت سخت ناشی از قله‌ها، با ورود خریداران جدید و افزایش قابل‌ملاحظه‌ی حجم معاملات در نقطه‌ی شکست، الگو تایید و روند جدیدی در نمودار شکل می‌گیرد.  

۴- الگوی پرچم (FLAG)

این الگو، یکی از الگوهایکلاسیک معروف و ادامه‌دهنده در تحلیل تکنیکال است، یعنی سهم در مدار صعود وارد الگوی پرچم شده و سپس با هدف مشخص قیمتی به حرکت خود ادامه می‌دهد. این الگو اغلب در مواقع اصلاحی پس از شکل‌گیری یک‌روند قوی در بازار به وقوع می‌پیوندد. تشکیل الگوی پرچم پس از یک‌روند پرقدرت، اصطلاحاً باعث استراحت و تجدیدقوای بازار به منظور ادامه‌ی روند اصلی می‌شود. با توجه به ماهیت نموداری الگوی پرچم باید توجه داشت، فقط در مواقعی که روند مشخص و قابل‌اطمینانی داشته باشیم، می‌توان به آن استناد کرد و استفاده از این الگو در بازارهای خنثی و بدون روند به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.

بر اساس شکل نموداری، الگوی پرچم یک حرکت شارپ صعودی یا نزولی است که توسط یک سری حرکات اصلاحی کوچک به‌صورت کانال‌های افقی، مورب و یا کنج، متوقف شده و پس از مدت کوتاهی، بازار دوباره به روند اصلی خود ادامه می‌دهد. هرچه فاز اصلاحی مدت زمان بیشتری طول کشیده و به سمت کنج سوق پیدا کند، انتظار می‌رود پس از شکست، حرکات قیمتی بزرگ‌تری داشته باشیم. برعکس الگوهای بازگشتی، تشکیل پرچم صعودی، نشانه‌ی افزایش دوباره‌ی قیمت بوده و تشکیل پرچم نزولی از ادامه‌ی روند نزولی خبر می‌دهد.  

۵- الگوی مثلث (Triangles)

این الگو انواع مختلفی دارد، ولی به‌طورکلی اگر بتوانیم به صورت همگرا دو خط را رسم کنیم که تشکیل یک مثلث بدهد، جزء این الگو به‌حساب می‌آید. این الگو می‌تواند به‌صورت بازگشتی یا ادامه‌دهنده باشد و یکی از الگوهای کلاسیک معروف شناخته می‌شود.

۶- الگوی دره (Wedges)

این الگو همانند مثلث است با این تفاوت که به‌صورت یک کنج تشکیل می‌شود و قوانین آن مطابق با قوانین مثلث است.

۷ - الگوی الماس (Diamonds)

این الگو از الگوهای کلاسیک معروف و برگشتی بوده و اگر در روند صعودی، سهم وارد این الگو شود، نزولی می‌شود. این الگو به‌صورت برعکس نیز صادق است.

۸- الگوی فنجان و دسته (CUP)

این الگو برای ادامه‌ی روند در مسیر صعودی استفاده می‌شود، به نوعی که سهم وارد کاپ شده و اگر از آن خارج شود، به اندازه‌ی قعر الگو رشد خواهد کرد. این الگو می‌تواند به‌صورت ساده تشکیل شود و دسته نداشته باشد، ولی معمولاً یک دسته‌ی کوچک در قسمت راست الگو تشکیل می‌شود. با توجه به شکل زیر سهم در مسیر صعودی وارد الگو شده و بعد از تشکیل دسته در قسمت راست خود و گذر از محدوده خط گردن به مسیر خود ادامه داده است.

۹- الگوی مستطیل

این الگو نیز بسته به خروج سهم می‌تواند صعودی یا نزولی باشد، به‌نوعی که طبق تصویر زیر سهم پس از عبور از محدوده‌ی مقاومتی توانسته به اندازه‌ی عرض مستطیل رشد کند. الگوی مستطیل را می‌توان نوعی پرچم دانست. اما باید میان آن‌ها تمایز قائل شویم، زیرا از لحاظ کارآیی بسیار متفاوت هستند. به‌طور کلی این الگو نیز از الگوهای کلاسیک معروف و نوع ادامه دهنده‌ی روند بوده و حرکتی خنثی مابین تحرکات اصلی یک روند پرقدرت محسوب می‌شود. زمانی که روند مشخصی قابل‌ملاحظه باشد، در صورت مشاهده‌ی الگوی مستطیل در نمودار، می‌توان بر مبنای آن تصمیم‌گیری کرد، این الگو نیز مانند الگوی پرچم در سایر مواقع که جهت بازار واضح نیست، کاربردی ندارد.

از طرف دیگر، الگوی مستطیل به الگوهای سقف و کف چندقلو شباهت بسیاری دارد. زیرا در تمامی این اشکال نموداری، قیمت پس از حرکت در جهتی مشخص، برای مدتی در محدوده‌ی کوچکی بین حمایت و مقاومت‌های افقی نوسان می‌کند. تشخیص دقیق این الگوها به وسیله جهت و شرایط شکست قیمت امکان‌پذیر است. محدوده‌ی نوسانی، محل تقابل خریداران و فروشندگان است که نتیجه‌ی آن، مسیر آتی بازار را مشخص می‌کند. همانند الگوی پرچم، شکست سقف مستطیل پس از یک روند صعودی یک سیگنال افزایشی بوده و شکست کف الگو نشانه‌ی ادامه‌ی روند نزولی است. حداقل هدف قیمتی این الگو، ارتفاع مستطیل، یعنی فاصله‌ی بین سقف و کف‌های محدوده‌ی نوسانات است.